افزایش خسارت روزانه در قرارداد مشارکت در ساخت و جلو گیری از آن

چگونه با قراردادن دیوار بتنی جلوی افزایش خسارت روزانه را در قرارداد مشارکت در ساخت بگیریم؟

زمانی که مالک و سازنده در حال تنظیم یا امضای قرارداد مشارکت در ساخت هستند توجهی به میزان خسارات قراردادی و یا همان وجه التزام نیستند. در بسیاری از قراردادها میزان وجه التزام یا خسارت قراردادی که مربوط به عدم یا تأخیر در انجام تعهد سازنده و یا مالک است، از دو حال خارج نیست. یکی اینکه یا مبالغ سنگین و غیر عادلانهای را در قرارداد مشارکت درج میکنند مثلاً روزانه ۵ میلیون تومان و یا مبلغ کم و ناچیزی را که تناسبی با حجم سرمایهگذاری در پروژه ساخت و ساز را ندارد. برای مثال دیده میشود که در یک قرارداد مشارکت در ساخت که ارزش کل سرمایهگذاری دوطرف بیش از دو میلیارد است، مبلغ وجهالتزام روزانه ۵۰ هزار تومان تعیین شده است که واقعاً به ضرر طرفین است چون مطابق با فلسفه وجودی وجهالتزام که اجبار متعهد به انجام تعهداتش است نمیباشد و او نگران تاخیر یا عدم انجام تعهدش نمیباشد چون مبلغ بیارزشی به عنوان خسارت تعیین شده است.

حتما بخوانید : چگونه از شرط پرداخت وجه التزام به عنوان یک ابزار حقوقی قدرتمند در قراردادهای ملکی استفاده کنیم؟

چه راهکاری برای تعیین وجهالتزام وجود دارد؟

به نظر من و با توجه به تجربهای که در این گونه پرونده های حقوقی دارم، بهتر است که ارزش کل پروژه را در نظر بگیرید و به دو شیوه میتوانید خسارت تعیین کنید. روش یا مدل اول، خسارت روزشمار و روش یا مدل دوم خسارت ثابت است.

برای روش روز شمار میتوانید به این شکل اقدام کنید مثلاً اگر حجم سرمایه مالک و سازنده روی هم یک میلیارد تومان است چهار صفر از آن کم کنید و به عدد ۱۰۰ هزار تومان میرسید. حال میتوانید عددی بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان را به صورت روزشمار در قرارداد تعیین کنید.

برای روش خسارت ثابت هم اگر حجم کل سرمایهگذاری را یک میلیارد تومان در نظر بگیریم، عددی بین ده تا سی درصد کل معامله یعنی بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان را میتوان به عنوان خسارت ثابت در قرارداد مشارکت در ساخت تعیین کنید.

هر یک از این دو روش مزایا و معایبی دارند. مثلاً در روش اول باید زمان زیادی سپری شود تا خسارتهای روزانه به میزان قابل توجهی برسد. اما در روش دوم این یک مزیت محسوب میشود چون به محض اثبات تخلف فرد متخلف باید مبلغ سنگینی را به عنوان خسارت بپردازد.

اما در مقابل باید گفت، که مزیت روش اول این است که به واسطه تاخیر کوتاه مدت، محکوم به پرداخت خسارت سنگین نمیشوید اما همین موضوع برای روش دوم یک عیب محسوب میشود چون با اثبات حتی یک روز تاخیر در انجام تعهد باید خسارت سنگین پرداخته شود.

حتما بخوانید : آیا میدانید شرط مطالبه خسارت ناشی از تاخیر در انجام تعهد چیست؟

بهترین راهکار برای جلوگیری از خسارات سنگین چیست؟

پیشنهاد من این است که در تعیین خسارت ترجیحاً روش اول را در قراردادهای مشارکت در ساخت انتخاب کنید. چون در مبایعهنامه شاید روش دوم بهتر باشد.

وقتی از روش اول استفاده میکنید، برای اینکه مبادا مدت تاخیرات طولانی باشد و خسارت سنگینی به شما برسد، بهتر است در قسمت مربوط به تعیین میزان خسارت روزانه، شرط کنید که، این خسارات تا زمانی ادامه دارد که به سقف فلان مبلغ یا ده یا سی درصد کل ارزش قرارداد برسد و پس از آن خسارتی بابت تاخیر در عدم انجام تعهدات به متخلف تعلق نمیگیرد.

اما ممکن است بپرسید، این عادلانه نیست چون معلوم نیست تاخیرات تا چه مدتی به طول میانجامد و شاید طرفی که تاخیر داشته نخواهد و یا عملاً نتواند به تعهدش عمل کند در این وضعیت، طرف دیگر متضرر میشود.

در پاسخ من به شما پیشنهاد میکنم که در قرارداد و در تکمیل شرط قبلی اضافه کنید، که اگر متخلف با وحود به حد نصاب رسیدن خسارات نتواند و یا نخواهد به تعهداتش عمل کند، طرف دیگر حق فسخ قرارداد و اقدام به تسویه برابر ماده فلان را خواهد داشت.